Document of bibliographic reference 142125

BibliographicReference record

Type

Bibliographic resource

Type of document

Reports

BibLvlCode

M

Title

Macrobenthos monitoring at the Belgian coast and the evaluation of the availability of reference data for the Water Framework Directive

Abstract

The Water Framework Directive (2000/60/EG) of the European Parliament and of the Council aims to achieve a good ecological and chemical quality status for all water types by 2015. The quality status of a water body can be determined based on the evaluation of biological, chemical and hydro-morphological quality elements. The evaluation of those quality elements is based on the integration of well defined biological quality criteria. Each of these quality criteria support a classification (bad, poor, moderate, good and high) aiming at measuring the ‘health’ of the system compared to reference conditions. Furthermore, the WFD (Article 8) requires to have monitoring programmes for the quality elements in their waters. This project concerns the quality element macro-invertebrates in the Belgian coastal zone (<1 nautical mile). The evaluation tool for macro-invertebrates is the Benthic Ecosystem Quality Index (BEQI), which aims at providing a signal that is capable of showing significant deviations from a defined reference state. An important aspect within the BEQI is the use of the habitat approach, which presumed that there is a habitat typology within the water body. The habitat typology for the Belgian coast concerns the following main types: (1) Abra alba habitat (muddy fine sand), (2) Nephtys cirrosa habitat (well sorted medium sand), (3) Macoma balthica habitat (mud). A first attempt to assess the ecological quality status of macro-invertebrates in the Belgian coastal waters is done within the REFCOAST project and Van Hoey et al. (2007b). This showed some shortcomings, such as (1) the low amount of reference samples and (2) almost no spatial coverage of the assessment samples within the 1 mile zone of the Belgian coast. Consequently, the ecological status of macro-invertebrates and the reference conditions have to be re-determined. This is done within the current project by monitoring the quality element macro-invertebrates for the Belgian Coastal waters (<1 nautical mile) and secondly to re-determine the reference condition for the macro-invertebrates of the Belgian Coast. Nine sampling locations within the 1 mile zone of the coast were selected, based on the position of possible influences (rivers, harbours), nature conservation areas, knowledge on sedimentology and benthic communities. At those sampling locations, 15 samples were at random taken within an area of 0.6 km². This gives a total of 135 samples. An analysis of the benthos characteristics at those locations showed sometimes a big variation of those characteristics within 1 location. An overall trend is an impoverishment in diversity, density and biomass towards the eastern part of the coast. It was possible to link the samples to one of the three habitat types, based on a detailed community analysis. Due to this, the following conclusions about the sampling strategy could be made: (1) the selection of the 9 sampling locations leads to a good spatial distribution of the samples, except in the central zone; (2) an increase of the number of samples within the Abra alba habitat in the western and central coastal zone is necessary; (3) a strong reduction in the number of samples in the Macoma balthica habitat in the eastern coastal zone and to maintain or slightly reduce the number of samples in the other coastal zones; (4) the Nephtys cirrosa habitat is mainly found in the western coastal zone with enough samples, but the occurrence in the central zone has to be better investigated.6A large amount of data (Belgian (UGent, ILVO), France, The Netherlands) was available for extending the reference data for the different habitats in the Belgian Coastal zone. Finally, it seems that the data taken in the period 1994 - 2004 shows the best temporal and spatial variability in benthos sampling points within the Belgian Coastal zone (< 6 nautical mile) and was selected as reference data. This data could be linked to the 3 main habitat types, based on a detailed community analysis. Due to this, enough samples were available for each habitat type to determine the reference boundary values, which were included in the report.

Abstract in other language

De Europese kaderrichtlijn water (2000/60/EG) (KRW) heeft als doel om een goede ecologische en chemische status van al hun wateren te bekomen tegen 2015. Deze kwaliteitsstatus wordt bepaald aan de hand van een evaluatie van biologische, chemische en hydromorfologische kwaliteitselementen. De evaluatie van deze elementen is gebaseerd op de integratie van duidelijk gedefinieerde biologische kwaliteitscriteria. Aan deze criteria is een classificatie verbonden (zeer slecht, slecht, matig, goed, heel goed) om de ‘gezondheid’ van het systeem te meten ten opzichte van referentie condities. Daarnaast, vraagt de KRW (artikel 8) om voor elke kwaliteitselement monitoring programma’s vast te leggen. Dit project gaat over het kwaliteitselement macro-invertebraten in de Belgische kustzone (< 1 nautische mijl). Macro-invertebraten worden geëvalueerd met de Benthische ecosysteem kwaliteitsindex (BEQI), welke tracht om significante veranderingen ten opzichte van de referentie situatie weer te geven. Een belangrijk aspect binnen de BEQI is het gebruik van de habitat benadering, welke een habitat typologie voor elk waterlichaam vereist. De habitat typologie voor de Belgische kust kan terug gebracht worden tot de volgende voornaamste typen: (1) Abra alba habitat (slibberig fijn zand), (2) Nephtys cirrosa habitat (goed gesorteerd medium zand), (3) Macoma balthica habitat (slib). Een eerste aanzet in verband met het bepalen van de ecologische kwaliteitsstatus van macro-invertebraten in de Belgische kustzone is gedaan binnen het REFCOAST project en Van Hoey et al. (2007b). Dit vertoonde een aantal tekortkomingen, zoals (1) een te laag aantal referentie stalen en (2) geen ruimtelijke dekking van de assessment stalen binnen de 1 mijlszone van de Belgische kust. Hierdoor moet de ecologische status van het benthos en de referentie condities opnieuw bepaald worden. Dit gebeurt binnen dit project door een 1ste monitoring van het benthos in de Belgische kust wateren uit te voeren (najaar 2007) en een herdefiniëring van de referentie condities voor het benthos aan de Belgische kust te maken.Negen staalname locaties binnen de 1 mijlzone van de kust werden afgebakend, gebaseerd op de positie van invloedsbronnen (rivieren, havens), natuurgebieden, kennis van sedimentologie en benthische gemeenschappen. Op deze staalname locaties werden telkens 15 stalen genomen at random binnen een gebied van 0.6 km², wat neerkomt op een totaal van 135 stalen. Een analyse van het benthos op deze locaties toont aan dat er soms grote variatie in de benthos karakteristieken bestaat binnen één locatie. Maar algemeen gezien treedt er een verarming op in de diversiteit, densiteit en biomassa naar het oosten toe. Een gedetailleerde gemeenschapsanalyse liet toe om de verschillende stalen te linken aan één van de drie habitat typen. Hierdoor konden volgende conclusies gemaakt worden betreffende7de gevolgde staalnamestrategie: (1) Een behoud van de 9 locaties zorgt voor een goede ruimtelijke spreiding; (2) een verhoging van het aantal stalen in het Abra alba habitat in de Westelijke en midden kustzone is nodig; (3) een sterke reductie in het aantal stalen in het Macoma balthica habitat in de Oostelijke kustzone en een behoud of lichte reductie in de andere kustzones; (4) het Nephtys cirrosa habitat is voornamelijk gevonden in de Westelijke kustzone met een voldoende grote bemonstering, maar het voorkomen in de midden kustzone moet beter onderzocht worden. Voor het uitbreiden van de referentie data voor de verschillende habitats in de Belgische kustzone, was er een ruime beschikking over data (Belgische (UGent, ILVO), Franse en Nederlandse). De data genomen tussen 1994 en 2004 vertoonden de beste temporele en ruimtelijke spreiding in benthos stalen binnen de Belgische kustzone (< 6 mijl) en deze werden geselecteerd als referentie data. Mede door een gedetailleerde gemeenschapsanalyse kon deze data gelinkt worden aan de 3 voornaamste habitat typen. Hierdoor waren er voor elk habitat type voldoende stalen beschikbaar voor het bepalen van de referentie grenswaarden, welke zijn opgenomen in het rapport.

Bibliographic citation

Van Hoey, G.; Wittoeck, J.; Hillewaert, H.; Van Ginderdeuren, K.; Hostens, K. (2008). Macrobenthos monitoring at the Belgian coast and the evaluation of the availability of reference data for the Water Framework Directive. ILVO: Belgium. 72 pp.

Topic

Marine